Sta aan de kant van de democratische rechtsstaat

Dat wat informateur Plasterk niet voor elkaar kreeg, is informateur Putters wel gelukt. In een knap staaltje informeren, heeft hij de PVV, de VVD, de BBB en het NSC weer bij elkaar gebracht. De partijen zijn bereid om verder te onderhandelen over een nieuw kabinet. Het is de vraag of deze partijen gevolg geven aan de belangrijkste conclusie uit de eerste informatieronde: de democratische rechtsstaat is belangrijk.

Een akkoord over een vanzelfsprekendheid

Een van de belangrijkste conclusies uit de eerste informatieronde, is dat de democratische rechtsstaat belangrijk is en dat de vier formerende partijen zich met hun plannen en activiteiten zich binnen die kaders zullen bewegen. Hieronder vallen onder meer de Grondwet, internationale verdragen, Europees- en internationaal recht en de hieruit voortvloeiende rechtsbeginselen. Het is een bizarre conclusie, ondanks dat het nodig is vanwege het anti-rechtstatelijke karakter van de PVV. Het is de Partij voor de Vrijheid, anders dan haar naam doet vermoeden, die van mening is dat onder meer de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van onderwijs niet gelden voor de Islam. Hoewel de partij dit voor nu ‘in de ijskast heeft gezet’, zal het altijd onderdeel van haar DNA zijn.

De VVD is ook selectief in haar interpretatie over de invulling van de bovenstaande conclusie. De rolzuiverheid van partijleider en minister van Justitie en Veiligheid Dilan Yeşilgöz-Zegerius is op zijn minst flexibel te noemen. Over hoe de meerdere persoonlijkheden met haaks staande opvattingen die in haar geest huizen naast elkaar kunnen bestaan, zullen psychologen zich ongetwijfeld hun hoofd breken.

Welke pet heb ik vandaag op?

Allereerst de motie van 13 december 2023 waarin zij oproept om ‘een pas op de plaats te maken’ met de spreidingswet, een oproep aan de Eerste Kamer om de behandeling ervan te laten liggen. Een motie over (de behandeling van) een wet waar de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid – Eric van der Burg, eveneens van de VVD – zich keihard voor heeft ingezet onder auspiciën van de minister van Justitie en Veiligheid: mevrouw Yeşilgöz-Zegerius zelf. Nog daargelaten dat de Eerste Kamer over haar eigen agenda gaat. Vervolgens laat mevrouw Yeşilgöz-Zegerius zich van haar autoritaire kant zien. Via EenVandaag liet zij weten dat zij er werk van wil maken om hoofddoeken bij boa’s landelijk te verbieden. Dit is een onderwerp waar de minister van Justitie en Veiligheid niet over gaat. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de kledingvoorschriften van haar handhavers.

Maar het kan nog erger. Op 9 februari 2024 berichtte de NRC over de onwettige aanpak van overlast gevende asielzoekers, zonder een definitie te geven van wat ‘overlast’ is. Kort samengevat komt het erop neer dat men voor het kleinste vergrijp in een procesbeschikbaarheidslocatie (ander woord voor gevangenis, gelet op het hoge hek en de vrijheidsbeperkende maatregelen) kan worden gestopt, zonder enige vorm van veroordeling. De politie wilde niet meewerken in verband met het risico op etnisch profileren en officieren van justitie klagen over de politieke druk, hoewel het OM onafhankelijk opereert. “Wie niet meewerkte kreeg te horen: dit is wat de minister wil”, zo staat te lezen in het artikel. De hele gang van zaken werd afgestemd en uitgevoerd met en door vertrouwelingen van de minister, zonder het volgen van de juiste aanbestedingsprocedures. Het is de vraag of zij kennis over de democratische rechtsstaat en Europese wetgeving ontbeert of dat zij er lak aan heeft.

“Ik sta aan jouw kant”

De Grondwet en het internationale recht zijn geen snackmuur. Deze zijn bindend, vormen het fundament van onze samenleving, garanderen vrijheden en beschermen minderheden. Dilan staat aan jouw kant, afhankelijk van welke pet zij op heeft. Ik zou haar willen oproepen: kies geen kant. Kies de democratische rechtsstaat en handel daarnaar. Dan staat u voor iedereen.